Ondernemingen en ondernemers

Bij de schenking van ondernemingsvermogen kunt u gebruikmaken van fiscale bedrijfsopvolgingsregelingen in de inkomstenbelasting (DSR) en schenk- of erfbelasting (BOR). Doel van de fiscale bedrijfsopvolgingsregelingen is te voorkomen dat bij de schenking of vererving van ondernemingsvermogen de belastingheffing bij reële  bedrijfsoverdrachten de continuïteit van de onderneming in gevaar brengt, omdat er onvoldoende middelen  zijn om heffing te voldoen. U kunt met deze fiscale stimulans het stokje aan de volgende generatie doorgeven.

In het Belastingplan 2024 zijn wijzigingen opgenomen ten aanzien van de bedrijfsopvolgingsregeling in de schenk- en erfbelasting en de doorschuifregeling in de inkomstenbelasting. Er wordt een set maatregelen ingevoerd die verspreid ingaat per 2024, 2025 en 2026. Dit leidt ertoe dat de regels enerzijds worden versoberd en aangescherpt en anderzijds op een enkel punt worden versoepeld.  De Tweede Kamer heeft ook nog wat aanpassingen in de Kabinetsvoorstellen aangebracht. De wijzigingen die de Tweede Kamer in het voorstel hebben aangebracht zijn de volgende:

Het lage percentage van de vrijstelling goingconcernwaarde van de bedrijfsopvolgingsregeling in de schenk- en erfbelasting (BOR) wordt per 1 januari 2025 verlaagd van 83% naar 75%. Het kabinet had 70% voorgesteld.

Met ingang van 1 januari 2025 vervalt de voorwaarde van ‘ten minste 0,5%’ voor situaties waarin de verkrijger een bloed- of aanverwant in de neergaande lijn is van een rechtsvoorganger die een indirect aanmerkelijk belang hield in dat andere lichaam. Dit om de BOR toegankelijk te laten zijn voor oude ondernemingsfamilies, waarbij door de generaties heen een verregaande verwatering van het aandelenbezit heeft plaatsgevonden.

Tip!
Overweegt u om uw bedrijf met toepassing van de BOR te schenken? Dan kan het raadzaam zijn om dit traject te versnellen. 

Wat vinden wij?
Ondanks dat de voorgestelde wijzigingen geen grote verrassingen bevatten – alle maatregelen waren immers eerder aangekondigd – bevatten de voorgestelde wijzigingen, naast een enkele versoepeling, vooral  versoberingen. Veel van deze versoberingen gelden echter pas vanaf 2025, zodat er nog redelijk wat tijd is om daarop te anticiperen. Afhankelijk van de specifieke situatie kan het verstandig zijn om op korte termijn een  bedrijfsoverdracht in gang te zetten óf juist te wachten op de inwerkingtreding van de aangekondigde  wijzigingen. Vooral de voor 1 januari 2026 verwachte aanpassingen van de bezits- en voortzettingseis kunnen grote impact hebben. 

Maatregelen per 1 januari 2024

Verhuur van onroerende zaken 

De faciliteiten gelden op dit moment alleen voor het zogenaamde ondernemingsvermogen. Al het vermogen in uw onderneming dat als belegging kan worden aangemerkt, valt buiten deze regelingen. Met betrekking tot  verhuurd vastgoed speelt in de praktijk de discussie met de Belastingdienst of dit ondernemingsvermogen of  beleggingsvermogen vormt. Aan derden verhuurd vastgoed valt met ingang van 1 januari 2024 onder het  beleggingsvermogen. Verhuurd vastgoed aan derden komt daardoor standaard niet in aanmerking voor  toepassing voor de BOR en de DSR. 

Uitgezonderd van deze maatregel zijn: 

• Onroerende zaken die worden gebruikt voor de eigen bedrijfsuitoefening (binnen het eigen concern).
• Kortdurende terbeschikkingstelling in de dienstensector, zoals bij hotelkamers en bowlingbanen.
• Kortdurende teeltpachtovereenkomsten vanwege vruchtwisseling. Bij amendement is geregeld dat voor de BOR en DSR ab de voorwaarde van een registratie bij de grondkamer vervalt. Voorwaarde is wel dat sprake is van een schriftelijke pachtovereenkomst waarbij tevens is voldaan aan de in artikel 7:396, eerste lid, onderdelen a tot en met c, BW opgenomen voorwaarden voor noodzakelijke vruchtwisseling.

Maatregelen per 1 januari 2025

1. Aanpassen vrijstelling in de BOR

De vrijstelling in de BOR wordt vanaf 2025 verhoogd naar 100% van de goingconcernwaarde (of  liquidatiewaarde als die hoger is) van het ondernemingsvermogen tot € 1.500.000. In 2023 bedraagt de  vrijstelling € 1.205.871 en in 2024 € 1.325.253. Voor het bedrag daarboven wordt de vrijstelling verlaagd van 83% (2023 en 2024) naar 75% (2025) van het ondernemingsvermogen. Het kabinet had 70% voorgesteld. De Tweede Kamer heeft dit aangepast naar 75%.

2. Afschaffen van doelmatigheidsmarge in de BOR en DSR voor beleggingsvermogen

De 5% doelmatigheidsmarge in de BOR en DSR wordt afgeschaft. Deze doelmatigheidsmarge houdt in dat bij vennootschappen beleggingsvermogen tot 5% van het ondernemingsvermogen toch wordt aangemerkt als  ondernemingsvermogen. Voor de BOR gaat deze maatregel in per 1 januari 2025. Voor de DSR zal dit later  plaatsvinden. De precieze datum hiervoor is nog niet bekend.

3. Keuzevermogen kwalificeert slechts voor BOR/DSR voor zover in de onderneming gebruikt

De BOR en DSR zijn alleen van toepassing op ondernemingsvermogen. Bedrijfsmiddelen die zowel voor  zakelijke als andere doeleinden worden gebruikt (zoals privédoeleinden of zonder enige functie voor de  bedrijfsuitoefening), kwalificeren momenteel ook voor de faciliteiten. Dit gaat wijzigen. Bedrijfsmiddelen  kwalificeren alleen voor de BOR en DSR voor zover deze voor bedrijfsdoeleinden in de onderneming worden  gebruikt. Deze maatregel heeft uitsluitend betrekking op vermogensbestanddelen met een waarde in het  economisch verkeer van ten minste € 100.000 én een gebruik voor andere dan ondernemingsdoelen van meer dan 10%.

4. Dienstbetrekkingseis in de DSR vervalt

Voor toepassing van de DSR is vereist dat de verkrijger minimaal 36 maanden in dienst is geweest van de onderneming. Deze eis komt te vervallen voor de doorschuifregeling voor het aanmerkelijk belang. De  dienstbetrekkingseis blijft wel gelden voor de doorschuifregeling voor de onderneming in de  inkomstenbelasting.

5. Toepassing BOR en DSR als de verkrijger minimaal 21 jaar is

Het faciliteren van reële bedrijfsopvolging blijft het uitgangspunt van het kabinet. Omdat bij een schenking van de onderneming aan zeer jonge kinderen hiervan waarschijnlijk geen sprake is, wordt er een minimumleeftijd  ingevoerd van 21 jaar voor de verkrijger van een schenking in de BOR en de DSR van  aanmerkelijkbelangaandelen. Voor de bedrijfsopvolging bij overlijden wordt geen leeftijdsgrens voorgesteld.

Let op!
De Raad van State heeft geadviseerd het voorstel niet bij de Tweede Kamer in te dienen. Zij vinden de aanpassingen van de BOR en de DSR te beperkt en de keuze voor deze beperkte aanpassing vergt volgens hen nadere motivering. De Raad van State wil dat de bedrijfsopvolgingsregeling verder versoberd wordt en meer belasting betaald wordt bij schenking en vererving van bedrijfsvermogen. Bij ongeveer driekwart van de overdrachten zijn voldoende financiële middelen aanwezig om de erf- of schenkbelasting direct te betalen. Er bestaat economisch dus geen reden voor een fiscale faciliteit, aldus de Raad van State.