Pas bij grote onrechtmatigheid is bewijs ontoelaatbaar

De bestuursrechter kan bewijsmateriaal dat een bestuursorgaan onrechtmatig heeft verkregen terzijde schuiven. De Raad van State bevestigt dat dit echter pas kan als dat bewijs is verkregen op een manier die sterk indruist tegen wat men mag verwachten van een behoorlijk handelende overheid.

Er zijn diverse zaken geweest waarin de fiscus bewijsmateriaal op onrechtmatige wijze heeft verkregen. Daarbij zijn op grond van dat onrechtmatig verkregen bewijs navordering- en naheffingsaanslagen en boetes opgelegd. De Belastingdienst is trouwens niet het enige bestuursorgaan dat soms op grond van onrechtmatig verkregen bewijs sancties oplegt. Wanneer belanghebbenden merken dat zij een sanctie opgelegd krijgen op grond van onrechtmatig verkregen bewijsmateriaal, kunnen zij dat aankaarten in een beroepsprocedure. Daarna kan de bestuursrechter gevolgen verbinden aan het gebruik van dat bewijsmateriaal. Zo kan hij besluiten dat hij het onrechtmatig verkregen bewijsmateriaal buiten beschouwing laat. Toch is dat een stap die de rechter niet zo snel neemt.

In een zaak voor de Raad van State heeft een bedrijf bezwaar gemaakt tegen het gebruik van bewijsmateriaal dat is ontdekt bij een doorzoeking van een spoelkeuken. De ambtenaar die het bewijsmateriaal in een lade onder de oven heeft gevonden, had alleen maar zoekend mogen rondkijken. Hij is niet bevoegd om te doorzoeken. Het bedrijf stelt daarom dat het bewijsmateriaal onder alle omstandigheden ontoelaatbaar is. Maar de Raad van State redeneert dat de bestuursrechter onrechtmatig verkregen bewijsmateriaal pas moet weigeren als dit materiaal is verkregen op een manier die indruist tegen wat men mag verwachten van een behoorlijk handelende overheid. Dit indruisen moet zelfs zo ver gaan dat het gebruik van het bewijsmateriaal onder alle omstandigheden ontoelaatbaar is.

In de desbetreffende zaak is niet voldaan aan deze voorwaarde. De ambtenaar heeft namelijk een relatief eenvoudige handeling verricht om het bewijsmateriaal te vinden. Daarnaast zijn bij de controle opsporingsambtenaren van diverse instanties aanwezig geweest. Sommigen van deze ambtenaren hadden wel de bevoegdheid om de ruimte te doorzoeken. Onder zulke omstandigheden is het gebruik van het bewijsmateriaal volgens de Raad van State niet onder alle omstandigheden ontoelaatbaar.

Bron: Raad van State 11-05-2022 (ECLI:NL:RVS:2022:1362)