Overstap PEB naar omslagstelsel geen goedkoopmansgebruik?

Advocaat-generaal Wattel merkt in zijn conclusie op dat met betrekking tot een pensioen in eigen beheer het overstappen van een kapitaaldekkingsstelsel naar een omslagstelsel botst met goedkoopmansgebruik.

De conclusie van de Advocaat-generaal (A-G) ziet op een zaak met een bv die op 1 januari 2016 € 666.946 aan onverrekende verliezen heeft openstaan. Deze verliezen dreigen in 2017 te verdampen. Op de fiscale balans per 1 januari 2016 van de bv staat een pensioenvoorziening (pensioen in eigen beheer, afgekort als PEB) van € 369.543. De bv past met betrekking tot dit PEB het kapitaaldekkingsstelsel toe. Maar zij wil overstappen naar het omslagstelsel. Daarom heft zij eind 2016 de pensioenvoorziening op ten gunste van de fiscale winst. Door de opheffing van de pensioenvoorziening kan de bv ook meer aan verlies verrekenen.

De Belastingdienst gaat echter niet akkoord met de stelselwijziging en daarmee de opheffing van de pensioenvoorziening. Overigens zijn de partijen het erover eens dat de stelselwijziging niet is gericht op het behalen van incidenteel fiscaal voordeel. Volgens Hof Arnhem-Leeuwarden is de stelselwijziging evenmin in strijd met goedkoopmansgebruik. Het hof oordeelt daarom dat de stelselwijziging is toegestaan.

De staatssecretaris van Financiën gaat vervolgens in cassatie tegen de hofuitspraak. Hij voert aan dat volgens de fiscale wetgeving men pensioenverplichtingen moet waarderen met inachtneming van algemeen aanvaarde actuariële grondslagen. Daarbij neemt men een rekenrente van minstens 4% in aanmerking. Deze bepaling geldt ook bij een omslagstelsel, aldus de staatssecretaris. De A-G wijst dat standpunt af. Hij adviseert de Hoge Raad het cassatieberoep van de staatssecretaris toch gegrond te verklaren. Het overstappen naar het omslagstelsel is namelijk volgens de A-G in strijd met goedkoopmansgebruik. Vanuit het oogpunt van voorzichtigheid en realiteit biedt een omslagstelsel geen pluspunten voor een pensioen in eigen beheer (PEB). Voor zover een goede koopman nog een PEB op de balans heeft staan, passiveert hij die verplichting op actuariële basis. Daarmee impliceert de A-G dat voor zover er nog PEB’s bestaan die niet zijn gepassiveerd, overstap naar kapitaaldekking verplicht is.

Bron: A-G Wattel 28-07-2022 (gepubl. 12-08-2022) (ECLI:NL:PHR:2022:726), Hof Arnhem 23-11-2021 (gepubl. 03-12-2022) (ECLI:NL:GHARL:2021:10906)